A na-ewere Los Yungas dị ka otu n'ime mpaghara ndị kasị baa ọgaranya na mba ahụ n'ihi na ọ na-enwe ọnụ ọgụgụ dị ukwuu na ụdị anụmanụ, dị ka tapir, peccaries, agoutis, na otters; nnukwu osisi; na mbara ala ndị nwere ihe ubi coca, okpete, kọfị, koko, pọpọ, unere, lúcumas, na ndị ọzọ.
Obodo ya bụ isi, Coroico, Chulumani, na Caranavi, na-adọta ọtụtụ ndị njem nlegharị anya kwa afọ maka ihe nkiri ha dị iche iche, gụnyere oghere La Cumbre, okporo ụzọ ọnwụ, San Juan, osimiri Coroico, Veil Bridal, Coca-Cola ubi, snowy. Coripata, na ọtụtụ ebe ndị ọbịa nwere ike ịga njem nlegharị anya, ịgba ịnyịnya ígwè, ma ọ bụ ihe omume ndị ọzọ.
N’agbata 1999 na 2003, ọtụtụ narị ndị Bolivia nwụrụ na-agbalị ịnya ụgbọ okporo ụzọ Ọnwụ a ma ama. Ka ọ na-erule 2007, Bolivia mepere ụzọ ọzọ maka okporo ụzọ ụgbọ ala mgbe niile, na-ahapụ ụzọ mbụ ahụ bụ isi ihe na-adọrọ mmasị ndị na-agba ígwè. Dika ihe omumu ohuru sitere n'aka ndi Wildlife Conservation Society (WCS), nke a abughi nani izoputa ndu kamakwa nyere uwa aka.
Ịnya aka ekpe bụ naanị ụzọ a dị na South America. Ụgbọ ala ndị na-esi na Coroico na-arịgo na-esochi n'akụkụ ugwu ahụ ma na-ebute ụzọ, ebe ndị na-esi na La Paz na-arịdata na-enweta nnukwu ọnụ ọnụ ugwu dị nso. Ụzọ ajịrịja nkume na-adịkarị obosara nke ọma maka otu ụgbọ ala, na ikpe na-ezighị ezi ọ bụla n'ebe ugwu ndị a na-agbagwoju anya na-ebute nsonaazụ na-egbu egbu.
Yungas a na-akpọ Ala Na-ekpo ọkụ n'asụsụ Aymara, na-egosipụta eriri pụrụ iche nke ọhịa ndị dị n'okpuru ebe okpomọkụ n'akụkụ ọwụwa anyanwụ nke Ugwu Andes. Ọ gbasapụrụ n'ofe Peru, Bolivia, na ugwu Argentina, na-eje ozi dị ka mpaghara pụrụ iche nke jikọtara ugwu ugwu nke Andes na ọhịa ndị na-emepe emepe n'ebe ọwụwa anyanwụ. Ihu igwe iru ya na nke dị n'okpuru ala na-enye ebe nsọ maka ụdị dị iche iche, na-eme ka ọ bụrụ ebe obibi dị iche iche.
Yungas na-egosipụta oke ahịhịa na gburugburu ebe obibi dị iche iche, na-akwalite ụdị osisi na anụmanụ dị iche iche, si otú a na-eme ka ha bụrụ ebe nchekwa dị mkpa. Ihu igwe ha pụrụ iche na ọrụ ha dị ka njikọ gburugburu ebe obibi n'etiti ebe obibi dị iche iche na-eme ka mkpa ha dịkwuo elu.
Nkesa ala na ihu igwe
Yungas dị na Neotropic ecozone ma nwee ihu igwe na-ekpo ọkụ na iru mmiri nke e ji ama oke mmiri ozuzo nke oke mmiri ozuzo na-akpata. Oke mmiri ozuzo a na-akwado uto nke oke ọhịa ndị dị na mkpọda ugwu ọwụwa anyanwụ nke Andes. Na Bolivia, Yungas na-ekpuchi mkpọda ọwụwa anyanwụ nke Andean Cordillera Real, na-erute n'ebe ugwu ọwụwa anyanwụ na ugwu nke La Paz na Cochabamba. A pụkwara ịhụ ebe ọhịa ndị nwere ala ahịhịa juru dị ka Yungas na Colombia, Ecuador, na Peru.
Mmezi mmadụ na ihe omume akụ na ụba
Mpaghara Yungas abụwo ihe ndọta ogologo oge maka ndị ọbịa nke akụ na ụba ya bara ụbara, dị ka ọla edo, akwụkwọ koko, kọfị, na cacao, bụ́ ndị na-amịpụta mkpụrụ koko.
Mgbalị ndị gọọmentị na-eme iji kwalite njem njem na ikwado ógbè etinyela aka na mbọ mmepe na-aga n'ihu. Ka o sina dị, ịnọgide na-enwe nguzozi dị nro n'etiti nchekwa na iji akụrụngwa na-adịgide adịgide ka dị mkpa n'agbanyeghị mkpali akụ na ụba.
Ecosystem na ala dị iche iche
Mpaghara Yungas nwere ọtụtụ gburugburu ebe obibi, na-esite na oke ọhịa dị larịị ruo n'oké ọhịa na-acha akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ na mpaghara ugwu na igwe ojii kpuchiri. Ọdịdị dị iche iche na nke siri ike, nke nwere ndagwurugwu miri emi, okporo ụzọ ugwu na-asọpụta, na iyi, na-eme ka ọdịdị dị iche iche dịkwuo elu.
Ọdịiche nke ebe obibi na-agbanwe site na mgbanwe nke latitude na elu, na-ekere òkè na ụbara ihe dị ndụ na mpaghara a.
Biodiversity na Endemism
Mpaghara Yungas nwere ọtụtụ ihe dị ndụ n'ụdị ndụ yana ọnụ ọgụgụ dị elu nke ụdị pụrụ iche. Southern Andean Yungas nwere oke ọhịa na-acha akwụkwọ ndụ akwụkwọ ndụ nke nwere ike ịbụ naanị nke fọdụrụ na Quaternary glaciations.
Mkpa gburugburu ebe obibi dị n'ógbè ahụ sitere n'osisi na ndụ anụmanụ dị iche iche, na-adaba na usoro gburugburu ebe obibi ya dị iche iche. N'ihi ya, ichekwa mpaghara Yungas bụ ihe kacha mkpa.
Ọdịbendị Omenala
Mpaghara Yungas dị mkpa na gburugburu ebe obibi ma nwee mkpa omenala maka obodo ụmụ amaala, ndị na-akpọ ebe obibi ya dị iche iche. Ndị Aymara, ndị a maara maka ihe nketa ọdịbendị miri emi, nwere njikọ siri ike na mpaghara a, gbasara ya dịka ụzọ nri na ebe dị nsọ.
Site na ọtụtụ narị afọ nke amamihe ụmụ amaala, ụzọ ọrụ ugbo ọdịnala emebela njikọ dị n'etiti obodo na gburugburu ebe obibi.
Nnụnụ na-ekiri Paradaịs
Mpaghara Yungas bụ ebe dị mma maka ndị hụrụ nnụnụ n'anya, na-enye ebe nsọ maka ọtụtụ ụdị nnụnụ. N'ịbụ ndị nwere nnukwu elu na ebe obibi ya, mpaghara a na-adọta ọtụtụ anụ ọhịa dị iche iche dị ịtụnanya, dị ka toucans, hummingbirds, na ọtụtụ parrots.
Ihe ewu ewu nke njem nlegharị anya nnụnụ abawanyela, na-adọrọ mmasị ndị na-anụ ọkụ n'obi okike na ndị ọkachamara n'ihe gbasara anụ ahụ ịchọpụta ọtụtụ nnụnụ nke oke ọhịa a dị n'okpuru ebe okpomọkụ.
Osisi ọgwụ na ọgwụ ọdịnala
Yungas jupụtara na ahịhịa ahịhịa na-ejide nnukwu osisi ọgwụ. N'ịgbanye na omenala ogologo oge, ndị obodo amụtala iji ụdị osisi dị iche iche na-agwọ ọrịa ha n'ọgbọ. Mpaghara Yungas na-arụ ọrụ dị ka ụlọ ahịa ọgwụ na-akpali akpali, na-enye akụrụngwa ọgwụ ọdịnala na-akwado obodo ma dọta ndị na-eme nchọpụta na-enyocha ohere enwere ike iji osisi ndị a eme ọgwụ.
Ihe ịma aka dị na Nchekwa
N'agbanyeghị mbọ a na-agba ichekwa mpaghara ahụ, Yungas na-aga n'ihu na-ezute ihe mgbochi na-adịgide adịgide nke omume mmadụ na-akpata, dị ka igbu osisi, ịgbasa ọrụ ugbo, na mmepe akụrụngwa. Ọ bụrụ na edozighị ya n'ụzọ na-adigide, ihe omume ndị a nwere ike ịkpata nkewa na mfu ebe obibi, nke na-emebi ụdị ndụ dị iche iche nke mpaghara ahụ n'ihe egwu. Iji merie ihe ịma aka ndị a na ichekwa ọdịmma gburugburu ebe obibi nke mpaghara ahụ, ọ dị mkpa iji mejuputa atumatu nchekwa ma na-agbaso usoro nke obodo.
Ụzọ Ọnwụ
Mpaghara Yungas, nke a maara maka ọdịdị ya dị iche iche na echiche mara mma, abụrụla ebe ama ama maka njem nlegharị anya. Ụzọ ime njem na-agafe n'oké ọhịa, na-enye ohere na-akpali akpali maka ndị na-achọ obi ụtọ. Ụzọ Ọnwụ ama ama Bolivia (Camino de la Muerte), nke na-esi n'ebe dị elu nke Andes rịdata na Yungas, bụ ebe a ma ama n'ụwa niile na-agba ịnyịnya na-adọta ndị na-anụ ọkụ n'obi n'ụwa nile.
Mmetụta Mgbanwe ihu igwe
Mgbanwe ihu igwe na-emetụta mpaghara Yungas, na-emetụta okpomọkụ, usoro mmiri ozuzo, na akụkụ ndị metụtara ya. Mgbanwe ndị a na-eyi nguzozi siri ike nke gburugburu ebe obibi na mpaghara a egwu. Ileba anya na mgbanwe ndị a na ime ihe ngbanwe dị oke mkpa maka ichekwa ụdị ndụ dị iche iche na obodo mmadụ na Yungas.