Coronavirus na Africa nwere ike weghachi uru nchekwa anụ ọhịa afọ 30

Maka anụ ọhịa dị n'Afrịka na nso nso a ga-ekpochapụ na obodo ndị nwere njikọ chiri anya na-echebe ha, COVID-19 bụ ihe nkiri, na-akpaghasị usoro ịlanarị siri ike maka mmadụ ma ụdị ndị nọ n'ihe ize ndụ. Ndị ọrụ Africa na ndị ọkachamara nchekwa si Kenya, Uganda na Gabon gwara ndị otu Congress na Mee 12 maka mmetụta na-eto eto nke Coronavirus na mpaghara anụ ọhịa echedoro. Ozi ha zuru oke: amụma ọhụrụ ga-eburu n'uche ma nchegbu nchekwa obodo, yana ịkwado ibi ndụ n'ime obodo nke usoro mkpọchi ahụ siri sie ike. Ọ gwụla ma gọọmentị Afrịka nwere ike idowe netwọkụ siri ike nke mpaghara nchekwa obodo, na-akwado ọtụtụ puku ọrụ a raara nye nchekwa anụ ọhịa, ebe anụ ọhịa echedoro echedoro ihu ụzọ siri ike maka mgbake. Egwu bụ na Coronavirus na Africa nwere ike weghachite uru nchekwa afọ 30, gụnyere mmemme nchekwa obodo n'ọtụtụ mba.

Ego ọdịnala na mmepe akụ na ụba na mpaghara ndị a agaghị alaghachi azụ n'otu abalị. Anyị amabeghị mmetụta na-adịgide adịgide nke Covid-19 na ụlọ ọrụ njem nlegharị anya Africa. Ihe omuma nke mbu gosiputara mgbaji di na sistemu, mana mmetụta zuru oke nke mmachibido njem njem, mmechi ókèala na kagbuo ezumike na mpaghara echedoro na obodo ndị dị n'ime ya na ala ọhịa na-amalite imikpu n'ofe mpaghara Africa. Ebibiri nnukwu usoro ego a na-enweta na-akwado ibi ndụ na akụ na ụba kwụsiri ike na ngwụcha March. Ọ dịghị ọrụ a hapụrụ na mpaghara ndị a n'enweghị nsogbu.

Na Namibia, nchekwa 86 na-atụfu ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ $11M na ego sitere na ọrụ njem na ụgwọ ọnwa nye ndị ọrụ njem nlegharị anya bi na nchekwa. Nke a pụtara na ndị nche egwuregwu obodo 700 na ndị na-elekọta rhino, ndị ọrụ nchekwa nchekwa 300, na ndị ọrụ njem nlegharị anya 1,175 nọ n'ime obodo nwere nnukwu ihe ize ndụ nke ịla n'ọrụ. N'obodo ndị buru ibu, ọnyà dị elu. Na Kenya, dịka ọmụmaatụ, nchekwa nchekwa dị njikere ịtụfu $120M na ego ha na-enweta kwa afọ yana nsonaazụ enweghị atụ.

N'elu mfu sitere na ngalaba njem nlegharị anya, usoro mgbochi mkpọchi nke ọma n'obodo ndị mmadụ juru na-eme ka ọnọdụ ahụ ka njọ na obere ime obodo. Ihe dị ka nde mmadụ 350 n'Africa na-arụ ọrụ n'ihe a maara dị ka ọrụ nkịtị. Ọpụpụ mmekọrịta ọha na eze na enweghị ọrụ n'ofe akụkụ a emetụtala ọtụtụ ndị bi n'obodo ịlaghachi n'obodo ha. Mana ebe ndị ime obodo na-enwekwa nnukwu enweghị ọrụ na mbelata ụgwọ ọrụ, ndị na-alọta ụlọ agaghị enwe nhọrọ ole na ole maka ibi ndụ, nke na-ebuli ohere nke ịraba n'ime ihe omume iwu na-akwadoghị dị ka ịchụ nta na ịzụ ahịa anụ ọhịa.

Nsogbu na-eto eto na akụ na ụba obodo ebutela nchegbu banyere nchekwa nri. Dị ka World Economic Forum si kwuo, usoro mkpọchi emebila ụdọ ọkọnọ n'ime, na-akwụsị mmepụta nri. Nke ka njọ, nnukwu ìgwè igurube ọzara bụ ihe ọkụkụ na-emebi ihe n'Ebe Ọwụwa Anyanwụ Africa, na akụkụ ụfọdụ nke ndịda Africa na-agbake site na oké ọkọchị na idei mmiri na nso nso a - ihe niile na-eme ka kọntinent ahụ dabere na nri sitere na mpụga.

Ọnụ ọgụgụ ikpe dị ntakịrị na mba Africa abụghị ihe mere a ga-eji weda ngbanwe akụ na ụba na mberede na mpaghara nchekwa obodo. Mgbasa nke COVID-19 ka na-arị elu ma ọ ga-aga n'ihu na-enwe mmetụta siri ike na mpaghara echedoro. A na-akọ na ọ na-efe efe na mba Africa ọ bụla. N'oge edere a, enwere mmadụ 184,333 butere ọrịa 5,071 nwụrụ, dịka Africa CDC si kwuo. South Africa akọpụtala ikpe 48,285 enwetara - mmụba nke ihe karịrị pasenti 20 n'ime izu gara aga. Mba Afrika kacha nwee ọnụ ọgụgụ mmadụ, Nigeria, na-agbasi mbọ ike ịzaghachi ma mgbasa COVID-19 yana mbelata ọnụ ahịa mmanụ dị egwu, nke mebiela akụ na ụba ya.

Healthtù Ahụ Ike haswa adọla aka na ntị na ebe na-ekpo ọkụ n'Africa nwere ike ịnweta ebili mmiri nke abụọ nke Covid-19 ka ebuliri iwu mkpọchi na June, nke ahụ dịkwa ka ọ na-eme na Western Cape. South Africa nwere mmụba kachasị ukwuu kwa ụbọchị na ọrịa a na-akọ na June 4, yana ọrịa 3,267 ọhụrụ. Ụlọ akụ mba ụwa ekwuola na ihe ruru nde mmadụ iri isii nwere ike ịdaba n'oké ịda ogbenye na njedebe nke afọ 60. Ọ bụrụ na ọnọdụ ahụ anọgide na-akawanye njọ, obodo ndị ọzọ na-adịghị ike ga-atụgharị na anụ ọhịa dị ka isi iyi nri. Ọnọdụ dị otú ahụ nke iri anụ ọhịa na-achịkwaghị achịkwa na-ebuli ihe ize ndụ nke ibufe nje site na anụ ọhịa gaa na ụmụ mmadụ.

Dị ka US na mba ndị ọzọ na-achọsi ike inyere Africa aka, a ga-emebe ngwugwu mkpali iji tinye nkwado maka obodo n'ihu ihu nke nchekwa anụ ọhịa. Ọ bụrụ na anyị emeghị ihe iji wepụta enyemaka na itinye ego maka imepụta ọrụ nye obodo Africa nwere mkpa, anyị na-agba n'ihe ize ndụ nke ịtụgharị afọ 30 nke uru na mgbanwe omume n'ebe anụ ọhịa dị. African Wildlife Foundation na otu ndị na-arụ ọrụ n'ihu ihu na nlekota mmepe, akwadola ịkwado mgbazinye ala na inye ohere maka ibi ndụ dị ka oghere nkwụsị dị egwu n'oge na n'oge mkpọchi mkpọchi. Nkwado ihe mberede n'ime oke mmemme ọrịa a ga-ahụ na nchekwa na nchekwa maka ndị mmadụ, akụ na ụba na gburugburu Africa.

Gọọmenti US abụghị ihe ọhụrụ na nchekwa obodo na Africa. Ọ na-akwado mbọ ndị a ruo ọtụtụ iri afọ, na-enyere aka hụ na ndị obodo na-erite uru site na nchekwa anụ ọhịa, nke na-eme ka mbọ nchekwa na-akwalite ma na-enyere aka ịlụso ihe iyi egwu nke anụ ọhịa ọgụ. Ihe nlereanya a chọrọ usoro ndụ ugbu a karịa mgbe ọ bụla.

COVID-19 na-enwu n'ìhè na adịghị ike nke nchekwa anụ ọhịa n'Africa. Site na obere ego maka ọtụtụ ụlọ ọrụ okike nke steeti, enweela ntụkwasị obi karịrị akarị na njem nlegharị anya iji kwado mbọ. N'ihi ọrịa na-efe efe - mgbe edozichara mkpa ozugbo - Africa nwere ohere igosi ụwa ka esi etolite akụ na ụba na-emegharị ahụ. Anyị ga-agbali mbọ ike na nchekwa nchekwa anụ ọhịa n'akụkụ niile nke akụ na ụba Africa na nzaghachi maka ọrịa na-efe efe iji gbochie ntiwapụ n'ọdịnihu.

Mba ndị na-eche oke mmachi na mgbochi akụrụngwa n'oge mkpọchi ga-emepeghachi akụ na ụba n'oge na-adịghị anya, na ịtụgharị uche n'ụzọ mmepe ka ha na-eme. Ebumnuche mmepe obodo n'Africa ga-erite uru ma ọ bụrụ na ọdịdị dị n'ihu na etiti, na ihe ọ bụla anyị na-etinye na mbọ ndị a ugbu a ga-ebelata ihe ize ndụ nke ọrịa ọzọ zuru ụwa ọnụ na-eme n'ọdịnihu.

Edwin Tambara, African Wildlife Foundation